Pamplona Negra Jaialdiak 'Noir-aren aurpegia' aztertuko du 2026ko urtarrilaren 19tik 24ra egingo den XII. edizioan

Pamplona Negra Jaialdiak datorren urtarrilean egingo du bere hamabigarren edizioa, Noir-aren aurpegia aztertuz. Proposamen horrek gonbita egiten du sakontasunez aztertzera zeintzuk diren estereotipoak, itxura faltsuak eta pertsona batzuk arriskutsutzat eta beste batzuk errugabetzat jotzera eramaten gaituzten usteak. Mahai-inguruen, hitzaldi espezializatuen eta egileekin izango diren topaketen bidez, publikoak deskubrituko du edonork —gizonak, emakumeak, umeek— delitu bat egiteko gaitasuna izan dezakeela. Edizio honek literatura, analisi kriminologikoa eta gizakiaren portaeraren inguruko begirada kritikoa uztartzen ditu.

Jaialdia, Nafarroako Gobernuko Kulturako Zuzendaritza Nagusiak eta NICDOk sustatua, eta Baluartek eta Nafarroako Filmotekak antolatua, Iruñeko auditorio nagusira itzuliko da —bere egoitza nagusi gisa— eta hiriko hainbat guneetara zabalduko da 2026ko urtarrilaren 19tik 24ra. Edizio berriaren aurkezpena gaur goizean egin da, eta bertan izan dira Susana Rodríguez Lezaun, Pamplona Negrako zuzendaria; Alberto Cañada, Nafarroako Filmotekako arduraduna; Óscar Orzaiz, UPNAko Antzerki Taldeko zuzendaria; eta Josune Ojer, Nafarroako Gobernuko Liburutegien Zerbitzukoa.

Zortzi mahai-inguruko zikloak (horietako bi elkarrizketa formatuan) giza garuna eta gizarteak ezartzen dituen estereotipoek krimenaren pertzepzioa nola baldintzatzen duten aztertuko ditu, batez ere arraza, generoa, adina eta itxura fisikoa kontuan hartuta. Inaugurazio ofizialaren ondoren, programazioa "Egiazkoak eta faltsuak" saioarekin abiatuko da, engainu eta itxura faltsuei eskainitako topaketarekin, eta hurrengo egunean "Krimena ez da goxoa" mahai-ingurua izango da, indarkeria modu errealista eta kezkagarriagoetan nola irudikatzen den aztertzeko. Astearen zehar beste gai batzuk ere jorratuko dira, hala nola literatur beltzean agertzen diren "Aurpegi ezagunak", herri txikietako sekretuak "Infernu handia" mahai-inguruarekin, eta erakargarriak diren hiltzaileen arriskua gutxiesteko joera.

Mahai-inguru guztietan parte hartuko dute nazio eta nazioarte mailan nabarmendutako idazleek, eta ikus-entzuleei analisiak, ikuspegiak eta esperientzia bereziak eskainiko dizkiete genero beltzaren eremuan. Bertan izango da Nicolás Obregón idazle britainiarra, Japonian girotutako eleberri polizialen saga baten sortzailea, zeinak AEBra egin duen jauzia bere azken lanarekin, itxura faltsuz, baieztapen arriskutsuz eta sekretu ezkutuz beterik. Larunbatean, elkarrizketa saio batean hartuko dute parte Santiago Díazek eta Jon Arretxek, karismatikoak diren bi pertsonaiaren sortzaile literarioek: Jotadé, polizia ijitoa, eta Touré, legez kanpoko emigrante subsaharianoa, detektibe bihurtua. Halaber, trillerreko idazlerik ezagunenetako bat igaroko da Sala de Cámara-ko eszenatokitik: Mikel Santiago, urtarrilaren 21ean izango da Pamplona Negran.

KRIMEN GEHIAGO, ORDUTEGI ZABALAGO

Nobedade gisa, Pamplona Negra 2026-k bere alderdi kriminologikoa indartuko du bi Krimena eszenan gehigarrirekin, eta edizio honetan 5 zita 7 izatera igaro da, proposamen bikoitzarekin ostegunean eta lehen aldiz larunbatean hitzordu bat. Halaber, jaialdiak ordutegia zabalduko du urtarrilaren 21ean eta 22an: egun horietan Baluarteko programazioa 17:00etan hasiko dela.

Hori horrela, jaialdi beltzaren atal enblematikoak Nafarroako Foruzaingoaren parte-hartze bikoitza izango du: alde batetik, Nafarroan gertatutako hilketa baten ikerketa osoa azalduko dute; eta bestetik, Love Scamming edo maitasun-iruzurrak jorratuko dituzte, sare sozialen anonimotasunak eta zigorgabetasunak bultzatutako delitu gorakorra. Crimen a escena osatzeko, bertan izango dira Jorge Jiménez kriminologoa —hiltzaile ezohikoak izango ditu hizpide— eta Polizia Nazionaleko Desagertuen Ataleko burua, desagertze kasuetan nola jarduten den azalduko duena. Halaber, lehen aldiz jaialdian parte hartuko du Ertzaintzako kide batek, Polizia Zientifikoko Ikuskapen Ocularren Ataleko buruak: odol-orbanak interpretatzen erakutsiko du, gertatutakoa berreraikitzeko eta ikerketa bideratzeko. Azkenik, Guardia Zibileko Ondare Historikoaren Ataleko buruak arte-lanen lapurretak eta faltsifikazioak azalduko ditu, gaurkotasun handiko gaia.

BESTE ERA BATEKO PROPOSAMENAK BALUARTEN

Edizio honetan ere, Zazpigarren Arteak leku nabarmena izango du astelehenean, hilaren 19an; asteartean, 20an; eta asteazkenean, 21ean, genero beltzeko hiru filmen emanaldiekin. Film hauek ikusleei aukera emango diete itxura faltsuen, hiltzaile ezohikoen, engainuen eta gezurren lurraldean murgiltzeko. Nafarroako Filmotekak hiru klasiko hautatu ditu: Gupidaz emandako artsenikoa (Frank Capra, 1944), Errudun faltsua (Alfred Hitchcock, 1956) eta Ohiko susmagarriak (Bryan Singer, 1995).

Programazioaren beste puntu indartsuetako bat izango da irakurle gazteenei zuzendutako gonbidapena. Kasu honetan, Baluartek Roberto Santiago idazlea hartuko du, Los Futbolísimos saga arrakastatsuaren egilea. LHko 5. eta 6. mailako 400 ikaslek baino gehiagok izango dute aukera egilea ezagutzeko eta entzuteko, urtarrilaren 23an, ostiralean, Sala de Cámara-n.

Literatur sorkuntzako tailerrei dagokienez, bi saioko tailer bat aurreikusi da —astelehena eta asteartea, 16:00etatik 18:00etara—, Javier Holgado gidoilari eta idazlearen eskutik. Nola idatzi thriller bat izeneko tailerrak, generoan aritzeko oinarrizko tresna narratiboak eskainiko ditu.

Astea larunbatean, hilak 24, amaituko da, Elena en el país de los horrores podcastaren saio baten zuzenean grabazioarekin. Elena Merino kazetariak gidatuta, Paz Velasco kriminologoa izango du gonbidatu. Biak elkarrekin aztertuko dute Remedios Sánchez, Mataviejas, emakumezko hiltzaile bikoitza, baldintzapeko askatasunean egon ondoren berriro atxilotu dutena.

PAMPLONA NEGRA BESTE ESZENATOKI BATZUETAN

Pamplona Negra 2026k Baluartetik kanpo egingo ditu hainbat jarduera, genero beltza hiriko beste espazio batzuetara eramanez. Beste behin ere, Nafarroako Liburutegi Sarearekin elkarlana mantenduko da: egileekin topaketak, tailerrak, irakurketa-klub irekituak eta liburu aurkezpen-solasaldiak egingo dira. Kondestablearen Jauregia berriro ere antzeztutako Ibilbidearen eszenatoki bihurtuko da, UPNAko antzerki taldeak antolatutako detektibe murgiltzaileen joko batean; goiz batez, ikuslegoa detektibe, lekuko edo susmagarri bihurtuko da, genero beltzaren narratiban murgilduz. Halaber, errepikatuko da ekitaldi literarioa La Antigua Farmacia espazioan, aurten ere La Farmacia Negra bihurtuta, non Salva Alemany idazle valentziarrak bere Hotel California eleberria aurkeztuko duen. Eta jarraian laugarren urtez, jaialdiak Iruñeko espetxea bisitatuko du, oraingo honetan Javier Holgado eta Susana López egileekin.

Iruñeko aste beltzenaren atariko gisa, ohiko literatura-aperitiboa itzuliko da El Corte Inglés-eko Ámbito Cultural aretora, urtarrilaren 16an, ostiralean. Bertan, ikusleek aukera izango dute Jorge Díaz idazlearekin solasean aritzeko. Programazioaren azken ekitaldia urtarrilaren 25ean izango da, igandean, Gayarre Antzokian: Testigo de cargo antzezlana jarriko da ikusgai, Agatha Christieren klasikoa, Fernando Guillén Cuervo buru duen antzezpenarekin.